Çok değişkenli setar modeli ile Türkiye'de dolar ve altın fiyatlarına dair bir uygulama

Abstract

Kendinden uyarımlı eşiksel otoregresif (SETAR [Self-exciting threshold autoregressive]) model, doğrusal olmayan zaman serisi modellerinden biridir. Model, bir zaman serisinin kendi geçmiş değerlerinden etkilenerek farklı rejimlerde farklı doğrusal otoregresif süreçlere sahip olmasını ifade etmektedir. Tsay (1998), çalışmasında tek değişkenli kendinden uyarımlı eşiksel otoregresif süreci çok değişkenli yapı için genişletmiştir. Bu çalışmada, çok değişkenli kendinden uyarımlı eşiksel otoregresif model uygulaması için TL cinsinden günlük Dolar (USD) kuru ve altın fiyatları serisi kullanılmıştır. Altın fiyatları serisi gösterge değişken olarak alınıp çok değişkenli SETAR model oluşturulmuş ve modelin performansını değerlendirmek üzere modelden öngörüler elde edilmiştir Yapılan çalışmada, altın fiyatlarının gösterge değişken olarak alındığı çok değişkenli Dolar ve altın fiyatları modelinden elde edilen öngörüler serilerin gözlenen değerleri ile yakın bir seyir izlemektedir. Buna göre kurulan modelin öngörü yapmak için uygun olduğu söylenebilir. Elde edilen çok değişkenli SETAR modele göre, Türkiye piyasasında altın ve Dolar fiyatlarının birbirini etkilediği ve birlikte modellenebileceği sonucuna varılmıştır.

Self-exciting threshold autoregressive (SETAR) model is one of the non-linear time series models. The model represents that a time series which is influenced by its own past values, has different regimes in different linear autoregressive processes. Tsay (1998) extends the univariate self-exciting threshold autoregressive process for multivariate structure in his study. In this study, daily exchange rate of dollar (USD) and gold prices series in TL are used for multivariate self-exciting threshold autoregressive model application. Gold prices series has been taken as indicator variable and multivariate SETAR model has been created. Then, predictions have been obtained from the model to evaluate performance of the model. Accordingly, the model is said to be suitable to make predictions. According to this obtained multivariate SETAR model, the prices of gold and dollar affect each other in Turkey market and they can be modelled together.