Eski Uygur Türkçesinde Farklı Bir Birleşik Zaman Çekimi

Abstract

Türkçe, tarihi süreç içerisinde ses, şekil ve yapı bakımından çeşitli etkenlere bağlı olarak değişimgeçirmiştir. Değişime uğrayan hususlardan biri de fiil çekimlerinde görülmektedir. OrhonTürkçesinde görülen geçmiş zaman eki –DI, öğrenilen geçmiş zaman eki –mIş, geniş zaman veşimdiki zaman eki –Ar, -Ir ve -r, gelecek zaman eki –DAçI, -çI ve –sIk şeklindedir. Eski UygurTürkçesinde ise zaman ekleri Orhon Türkçesinden farklılıklar göstermeye başlamıştır. Bu farklılıklarhem basit zaman çekimlerinde hem de birleşik zaman çekimlerinde görülmektedir. Eski UygurTürkçesinde kullanılmış bazı birleşik kipli çekimlerinin Orhon Türkçesinde ve daha sonrakidönemlerde kullanılmadıkları görülmektedir. Bildirimizde Eski Uygur Türkçesi metinlerindebulunan fakat bu dönemle ilgili gramer çalışmalarının bazılarında geçmeyen birleşik kipli fiilçekimlerine değinilecektir.

Turkish language has changed in terms of phonetic, morphological and syntax becuase of various factors during the historical process. One of the the subjects that has changed during the time is verb conjugations. The simple past tense suffix is –DI, the past tense suffix is –mIş, the simple present tense and present tense suffixes are –Ar, -Ir and -r, the future tense suffixes are –DAçI, -çI and –sIk in Orkhon Turkic Language. It is observed that the temporal suffixes for a verb in Old Uyghur Turkish Language has differentiate from Orkhon Turkic Language. These differences are being seen in both simple tense verb conjugations and compound tense verb conjugations. Also, it can be said that some of the conjugations in compound tense used in Old Uyghur Turkic Language are not used in Orkhon Turkic Language and the languages used in next periods. In this study, we will mention about the compound tense suffixes used in Old Uyghur Turkic Language texts, which are neither seen in grammar works.