Rum Mehmed Paşa'nın faaliyetleri ve muhallefâtı

Abstract

Bu tez çalışması, Sultan IV. Murad döneminde yaşayan sipâhî zorbalarının ileri gelenlerinden olup daha sonra paşa olan, Rum Mehmed Paşa'nın faaliyetleri ve muhallefâtı hakkında yapılmıştır. Rum Mehmed Paşa, Eskişehir yakınlarında bulunan Keskin kasabasında yaşamıştır. Eskişehir'den sonra sırasıyla Alaşehir, Zile, Konya, İstanbul, Konya ve Ayıntab'da bulunmuştur. Rum Mehmed Paşa, Cennetoğlu adlı kişinin isyânına karşı diğer bazı zorbabaşıları ile onu sadrazama şikâyet etmiştir. Hâfız Ahmed Paşa ve Hüsrev Paşa'nın Bağdad seferlerine katılmıştır. Kendisine Zile Voyvodalığı tevcih edilmiş ve Konya'da nüfûzlu zorbabaşılardan birisi olmuştur. Rum Mehmed Paşa'yı tarihi açıdan önemli kılan olay, İstanbul'da kendisinin de davet edildiği, sipâhî zorbalarının Sultan IV. Murad'ı tahttan indirmeyi planladığı toplantıda, onlara bu girişimlerinin yanlışlığını ve bundan vazgeçmeleri için nasîhatler vermiş olmasıdır. Bu yaptığının karşılığında ise Sultan IV. Murad, ona bazı ihsânlarda bulunmuş ve bir süre sonra Rum Mehmed Paşa'yı Maraş Beylerbeyliği görevine atamıştır. Ancak Rum Mehmed Paşa'nın eski alışkanlıklarından vazgeçemeyip eşkıyalığa devam etmesi ve devlet adamlarını dinlememesi, kendi sonunu hazırlamasına neden olmuştur. Sultan IV. Murad, Behisnili Ali Bey'i görevlendirmiş ve yanında bulunan eşkıyalarla birlikte Rum Mehmed Paşa'yı, Ayıntab'da bulunduğu sırada gönderdiği bir fermânla öldürtmüştür. Yine bu çalışma ile Rum Mehmed Paşa'nın ölümünden sonra kalan mal ve eşya kayıtlarının tutulmuş olduğu muhallefât defteri incelenmiştir. Rum Mehmed Paşa'ya ait olan bu defter, onun hayattayken sahip olduğu giysiler, ev eşyaları, mutfak eşyaları, hayvanları, köleleri ile birlikte saray, çeşme, değirmen gibi gayrimenkûl malları hakkında mühim bilgiler vermektedir. Diğer muhallefat kayıtları gibi Rum Mehmed Paşa'ya ait muhallefat da döneminin ekonomik, sosyal ve kültürel hayatına ışık tutmaktadır.

This study was conducted about activities and possessions of Rum Mehmed Pasha. Rum Mehmed Pasha was one of the leading cavalry tyrants who lived during the reign of Sultan Murad IV and later served as a pasha. Rum Mehmed Pasha lived in the town of Keskin, near Eskişehir. After Eskişehir, he lived in Alaşehir, Zile, Konya, Istanbul, Konya and Ayıntab, respectively. Rum Mehmed Pasha complained to the grand vizier, together with other tyrants, about Cennetoğlu, who started a rebellion. He participated in the Baghdad campaign of Hâfız Ahmed Pasha and Hüsrev Pasha. He served as Zile Voivode and became one of the influential tyrants in Konya. The event that made Rum Mehmed Pasha historically important is that in the meeting held in İstanbul to which he was also invited and during which the cavalry tyrants planned to dethrone Sultan Murad IV, he stated that their attempt was problematic and gave advice to the participants to abandon it. In return, Sultan Murad IV did some favors to Rum Mehmed Pasha and after a while appointed him as the Governor of Maraş. However, the fact that Rum Mehmed Pasha did not give up his old habits and continued banditry and did not listen to the statesmen caused his story to end tragically. Sultan Murad IV commissioned Ali Bey from Behisni and had Rum Mehmed Pasha killed, along with the bandits who were with him, with an edict he sent while he was in Ayıntab. Again with this study, the possessions book, in which the records of the goods and belongings that remained after the death of Rum Mehmed Pasha were kept, was examined. This possessions book, which belongs to Rum Mehmed Pasha, gives important information about his clothes, household goods, kitchen utensils, animals, slaves, as well as real estate properties such as palaces, fountains, and mills. Like other possessions records, the possessions book belonging to Rum Mehmed Pasha sheds light on the economic, social and cultural life of his period.